Uitgangspunten van de freinetpedagogiek
Kenmerken voor het freinetonderwijs is het respect dat er is voor de mening en eigenheid van leerlingen, ouders en collega’s. Behandel iedereen met respect, dat krijg je terug. Geef kinderen vertrouwen, dat wordt niet beschaamd. De school is een coöperatieve leef- en werkgemeenschap waar leerlingen, leerkrachten en ouders worden genomen en samen verantwoordelijkheid dragen. De opvoedkundige relatie tussen leerkracht en leerlingen berusten op wederkerigheid en gedeelde verantwoordelijkheid.
Als leerkrachten een kind complimenteren, begeleiden, beoordelen of straffen, vragen ze zich regelmatig af: hoe zou ik in zijn of haar plaats reageren?
In freinetonderwijs kan het kind gemotiveerd aan het werk, omdat het zelf mee kan kiezen wat hij doet. Het kind wordt serieus genomen. Geen school is dezelfde, dat geldt zeker voor freinetscholen. De overeenkomst zit in de nu volgende uitgangspunten:
- De ervaringen en belevingen van de leerlingen vormen een vertrekpunt van het onderwijs, waarbij de leerkracht en de groep ervoor zorgen dat er zinvol gewerkt wordt;
- Leren is experimenteel zoeken en ontdekken
- De opvoeding op school vindt plaats in democratisch/coöperatief overleg
Pedagogische kenmerken
Freinetleerkracht word je al doende en al zoekend en door regelmatig samenwerken en overleggen met collega’s. een freienschool heeft meester en juffen nodig die alleen doorkneed zijn in de freinettechnieken, maar zich ook de pedagogische visie die daaraan ten grondslag ligt, eigen hebben gemaakt. Gebaseerd op de uitgangspunten ontwierp Freinet onder de titel Les invariants pedagogiques een soort praktijkcode, een reeks van pedagogische beginselen waaraan leraren op freinetscholen zichzelf en elkaar kunnen toetsen.
Freinetonderwijs in de praktijk
Hoe gaat dat dan? Op welke wijze worden de leerlingen wijzer? Celestin Freinet heeft daarvoor een aantal methoden, die hij technieken noemde, ontwikkeld. Natuurlijk staat die ontwikkeling niet stil.
Waar vroeger de drukpers voorop stond om het werk van een kind te vermenigvuldigen en er anderen kennis van te laten nemen, wordt dit middel steeds meer ingehaald door de moderne drukpers, de computer. ICT en de mogelijkheden daarvan nemen een belangrijke plaats in bij het freinetonderwijs. Eenzelfde soort aanpassing geldt ook bij de andere technieken. Het hoe is maar gedeeltelijk op papier uit te leggen. De eigen ervaring in een freinetklas en het contact met freinetleraren is een noodzakelijke aanvulling.
Célestin Freinet ontwikkelde technieken waardoor:
- Ervaringen van de kinderen uitgangspunt zijn voor het onderwijs;
- De organisatie van het klasseleven voor de kinderen overzichtelijk is, zodat er sprake van zelfbeheer kan zijn;
- Kinderen leren van de ervaringen van andere kinderen, volwassenen, culturen enz., waarbij de leraar diepte en structuur aanbrengt;
- Er zonder methodeboekjes gewerkt kan worden.
Technieken in de praktijk
Het gaat er bij het werken met deze technieken niet om, dat ze klakkeloos worden toegepast. Welke technieken toegepast worden en op welke manier is afhankelijk van de tijd, de situatie en de mogelijkheden in de klas. Voor freinetwerkers is het een voortdurend proces van zoeken, soms teleurstelling, compromissen en natuurlijk successen. De inrichting van de klas en de verschillende werkhoeken spelen daarbij een belangrijke rol.